Kościół p.w. Świętej Trójcy

Historia kościoła pod wezwaniem Trójcy Świętej na tle historii Żórawiny

Najstarszy zapis źródłowy o Żórawinie pochodzi z 1155 roku z dokumentu papieża Hadriana IV, który potwierdzał w nim posiadłość biskupstwa wrocławskiego. Jako własność księcia Henryka IV została w 1278 roku podarowana mieszczanom jaworskim Fryderykowi i Helboldowi. Prawdopodobnie to właśnie im należy zawdzięczać wzniesienie kościoła na wyspie utworzonej w widłach rzeki Żurawki. Około 1300 roku powstała siedziba pańska, czyli otoczony fosą zamek, tak zwany Wasserburg. Przez wały rzeki przerzucono zwodzony most z flankującymi go dwiema wieżami bramnymi. W 1364 roku ustawiono tu granitowy pręgierz, który w latach późniejszych przeniesiony został na dziedziniec obecnego kościoła parafialnego pod wezwaniem Św. Józefa Oblubieńca NMP przy ul. Wrocławskiej. W 1400 roku naczelne prawa do wsi otrzymał mieszczanin wrocławski Peter Roten.
Na przełomie lat 1428-1429 w okolicy zjawili się husyci rabując, mordując i wzniecając pożary. W tym czasie wieś należała już do Prockendorfów, o czym wspominał napis na wielkim dzwonie kościoła, którego byli fundatorami. Od 1584 roku Żórawina znajdowała się w rękach Hanniwaldów. W 1654 roku otrzymała ją, jako zastaw, księżna bierutowska z dynastii wirtemberskiej. Od 1660 roku jako właściciele figurują kolejno: baron von Herschemann, baron von Langenthal, rodzina von Röderów, od której wieś przejęła pruska kamera królewska z siedzibą w Charlottenburgu, oddają tutejsze dobra w dzierżawę. od 1886 roku do 1905 rodzinie Schmidtów, później zaś dr. Neugebauerowi z Brzegu.
Kościół parafialny pod wezwaniem Trójcy Świętej – perła manieryzmu – jest jednym z najcenniejszych zabytków w Europie Środkowej, wymieniony po raz pierwszy w 1335 roku w rejestrze dziesięcin nuncjusza Galharda. Powstał zapewne za sprawą Fryderyka i Helbolda z Jawora. Była to kamienna budowla, powstała być może na miejscu wcześniejszej drewnianej. W istniejącej budowli najstarszą częścią są obwodowe mury nawy, prezbiterium i wieża z drugiej połowy XIV wieku.
W latach 1600-1608 z inicjatywy mecenasa sztuki Adama Hanniwalda kościół poddany został gruntownej rozbudowie i otrzymał również wspaniałe wyposażenie wnętrza. Znalazły tu miejsce liczne importowane dzieła sztuki, między innymi rzeźba „Figura Chrystusa” niderlandzkiego rzeźbiarza Adriana de Vriesa (obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie) i obrazy pędzla Bartłomieja Sprengera.
22 września 1608 roku Żórawina otrzymała prawa miejskie z rąk cesarza Rudolfa II, których jednak nigdy nie skonsumowała. Około 1630 roku wokół kościoła założono fortyfikacje typu holenderskiego, które w nienaruszonym stanie przetrwały do dziś.
W 1870 roku Żórawina otrzymała połączenie kolejowe z Wrocławiem. W 1876 roku wybrukowano kostką granitową główną drogę i obsadzono ją dębami. W 1888 roku osiedlił się w wiosce pierwszy lekarz. W 1897 roku powstała fabryka wyrobów tytoniowych Karola Normanna. W 1898 roku August Assig otworzył pierwszą fabrykę mebli, a w 1899 roku powstała pierwsza kasa oszczędnościowo-pożyczkowa.
W 1948 roku kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej trafił w ręce tutejszej rzymsko-katolickiej parafii. W okresie powojennym z biegiem czasu kościół pod wezwaniem św. Józefa stał się kościołem parafialnym. Zniszczony kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej przestał być użytkowany. W tatach sześćdziesiątych ubiegłego wieku został przejęty przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu. Od początku lat siedemdziesiątych prowadzono prace adaptacyjne i konserwatorskie w związku z koncepcją przejęcia obiektu na oddział sztuki manierystycznej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Po upadku tej koncepcji, z inicjatywy duszpasterzy parafii i mieszkańców Żórawiny, postanowiono zaopiekować się kościołem, odrestaurować go, przywrócić do celów kultycznych i udostępnić zwiedzającym. Powołano w tym celu fundację „Perła manieryzmu”.
Po pracach renowacyjnych pierwszą Mszę świętą po pięćdziesięciu latach przerwy w tym kościele celebrował w uroczystość Narodzenia Pańskiego 2001 roku Ks. kard. Henryk Gulbinowicz, Arcybiskup Metropolita Wrocławski. 6 czerwca 2004 roku z okazji 400-lecia kościoła Mszy świętej odpustowej przewodniczył Ks. Arcybiskup Marian Gołębiewski, Metropolita Wrocławski.